Tục lệ cúng đưa ông Táo về trời vô cùng gần gũi và đã gắn bó với bà con mình từ rất lâu đời, đã trở thành tục lệ truyền thống của nước ta. Cùng tui là người miền tây tìm hiểu về ý nghĩa của ngày cúng đưa ông Táo về trời và hướng dẫn cách cúng đưa ông Táo sao cho đúng và đủ lễ nhé!
>>> Ý nghĩa hoa mai hoa đào trong ngày Tết
Danh mục bài viết
Lễ cúng đưa ông Táo về trời ngày mấy?
Theo tín ngưỡng dân gian, vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm (tức là ngày 23/12 âm lịch), ông Công ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Trời để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian cả việc tốt lẫn việc xấu và những gì chưa làm được. Từ đó, Thiên đình sẽ đưa ra thưởng phạt rõ ràng cho từng gia đình.
Chính vì vậy, lễ cúng tiễn đưa ông Công ông Táo (gọi đơn giản là lễ cúng đưa ông Táo về trời) được bà con quan tâm và luôn được tiến hành hằng năm.
Lễ cúng đưa ông Táo về trời ngày mấy? Theo truyền thống dân gian, thời gian cúng Táo Quân có thể bắt đầu từ ngày 21 âm lịch và kết thúc trước khi hết giờ Ngọ (từ 11 giờ đến 13 giờ) ngày 23 tháng Chạp hằng năm vì đây là thời điểm các thần tập trung để chuẩn bị về Trời.
>>> Phong tục tết xưa và tết nay có gì khác biệt
Ý nghĩa tục lệ đưa ông Táo về trời
Theo quan niệm từ xưa của ông cha ta, ngoài việc là một vị thần cai quản, giám sát mọi hoạt động trong gia đình của gia chủ thì Táo quân còn được xem là vị thần có thể giúp ngăn ma quỷ xâm phạm vào nhà, giữ cho gia đình được bình yên.
Do đó, việc thờ cúng ông Công ông Táo mang một ý nghĩa cầu mong sự yên bình, ấm no, đủ đầy trong năm mới, sau đó là ý nghĩa thờ “thần Bếp” cai quản việc bếp núc trong gia đình.
Nguồn gốc ngày cúng tiễn ông Công ông Táo
Lễ cúng đưa ông Táo về trời là lễ cúng quan trọng trong dịp trước Tết nguyên đán, bắt nguồn từ câu chuyện cổ tích trong dân gian.
Tương truyền rằng, đôi vợ chồng nọ là Thị Nhi và Trọng Cao, tuy ăn ở mặn nồng với nhau nhưng mãi vẫn không có con, vì vậy, dần dà Trọng Cao kiếm chuyện và dằn vặt vợ. Một lần Cao sinh chuyện đánh vợ và đuổi đi, Nhi bỏ nhà lang thang đến xứ khác và gặp Phạm Lang, 2 người phải lòng nhau và kết thành vợ chồng.
Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận thì ân hận về hành động của mình nên đã lên đường tìm kiếm vợ. Trên đường đi, hết tiền hết hết gạo nên đành xin ăn dọc đường. Tình cờ, Trọng Cao tìm xin ăn đúng nhà của Thị Nhi đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Nhi nhận ra người hành khất là người chồng cũ nên mời vào nhà, nấu cơm thết đãi. Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Vì sợ chồng nghi oan nên Thị Nhi bèn giấu Cao dưới đống rạ sau vườn.
Chẳng may, đêm ấy, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Nhi hốt hoảng lao mình vào để cứu chồng cũ ra. Thấy vợ mình nhảy vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ cũng nhảy theo khiến cả ba đều chết trong đám lửa.
Cảm động trước tình nghĩa của 3 người, nên Ngọc Hoàng đã phong cho làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ phụ trách trông coi việc chợ búa.
Dựa theo sự tích dân gian Việt Nam, hằng năm vào ngày 23 tháng chạp, gia đình Táo quân sẽ cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo mọi việc lớn nhỏ trong gia đình cho Ngọc Hoàng, chính vì vậy mà cho đến ngày nay, các gia đình Việt sẽ thường làm mâm cơm để cúng đưa ông Táo về trời.
Cách cúng đưa ông Táo về trời
Lễ vật cúng ông Công ông Táo
Lễ vật cúng ông Táo truyền thống gồm có:
- Mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: Hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Nhiều người chỉ cúng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) để tượng trưng.
- Cá chép: Tượng trưng cho phương tiện di chuyển của ông Công, ông Táo. Bạn có thể sử dụng cá chép giấy hoặc cá chép thật đều được. Thường ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước ngụ ý “cá chép hóa rồng” nhưng tại Nam Bộ thường dùng cá chép giấy nhiều hơn.
- Tiền vàng.
- 1 chiếc áo.
- 1 đôi hia bằng giấy.
Chuẩn bị mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta làm lễ mặn hay lễ chay để tiễn ông Táo Quân.
Mâm cúng ông Táo cơ bản, truyền thống bao gồm:
- 1 đĩa gạo
- 1 đĩa muối
- 3 chén rượu
- Thịt heo luộc
- Gà luộc hoặc quay
- Đĩa rau xào
- Hành muối
- Xôi gấc
- Giò heo
- Canh mọc
- Cá chép nướng (ở miền Nam thường cúng cá lóc nướng)
- Trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,…
- 1 tập giấy tiền, vàng mã
- 1 lọ hoa cúc
- 1 lọ hoa đào nhỏ
Ngày nay mâm cỗ cúng đưa ông Táo về trời được đơn giản đi khá nhiều, không nhất thiết phải đầy đủ tất cả các món như trên. Mâm cúng còn phụ thuộc vào văn hóa từng vùng miền, khẩu vị và điều kiện kinh tế của mỗi gia đình.
>>> Ẩm thực ngày Tết miền Nam: Những món ăn ngon ngày Tết miền Nam
Thứ tự cúng ông Công ông Táo các gia đình nên biết
- Chuẩn bị mâm cỗ, lễ vật cúng ông Công ông Táo.
- Thắp nhang, đọc bài khấn tiễn ông Công ông Táo về trời.
- Sau khi bày lễ, thắp hương và đọc văn khấn xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối,…
Lễ cúng tiễn ông Công ông Táo là phong tục truyền thống của người Việt vào những ngày cuối năm. Đây là thời khắc quan trọng mà mọi gia đình đều mong muốn gia đình Táo chầu trời để cầu mong một năm mới an lành và thuận lợi.
Hy vọng qua bài viết trên đây có thể giúp các gia đình Việt hiểu được ý nghĩa của phong tục cúng đưa ông Táo về trời hằng năm và biết cách cúng đưa ông Công ông Táo sau cho đúng và phù hợp.
>>> Những điều kiêng kỵ trong ngày Tết nguyên đán
Nếu bạn yêu thích nét đẹp văn hóa, ẩm thực và con người miền Tây nói riêng cũng như văn hóa nước Việt ta nói chung thì đừng quên theo dõi Tui là người miền Tây trên YouTube và Facebook nhé!